Άγγελος Σικελιανός: «Στ’ Οσίου Λουκά το μοναστήρι»

Ερμηνευτικές προσεγγίσεις Λογοτεχνικών Κειμένων ,Κωνσταντίνος Μάντης

Στ’ Όσιου Λουκά το μοναστήρι, απ’ όσες

γυναίκες του Στειριού συμμαζευτήκαν

τον Επιτάφιο να στολίσουν, κι όσες

μοιρολογήτρες ώσμε του Μεγάλου

Σαββάτου το ξημέρωμα αγρυπνήσαν,

ποια να στοχάστη -έτσι γλυκά θρηνούσαν!-

πως, κάτου απ’ τους ανθούς, τ’ ολόαχνο σμάλτο

του πεθαμένου του Άδωνη ήταν σάρκα

που πόνεσε βαθιά;

Πασχαλινά έθιμα στο Στείρι του χθες και του σήμερα !!!

Του Γιώργου Δημ. Μπελίτσα*

Μεγάλη εβδομάδα

Με κάθε λαμπρότητα ,σεβασμό και κατάνυξη γιορτάζεται η εβδομάδα των παθών του Κυρίου. Παρ΄όλη την κούραση της ημέρας οι κάτοικοι παρακολουθούν κάθε βράδυ τις ακολουθίες. Την Μ. Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη γίνεται γενικό καθάρισμα και ¨μπατάνισμα¨ των σπιτιών. Αυλές ,πεζούλια έπρεπε όλα να περαστούν με ασβέστη και να λαμποκοπούν. Δεν ξεχνούν και τα ξωκλήσια στα οποία πηγαίνουν γυναίκες για να τα καθαρίσουν και να τα ασβεστώσουν.

*******

Την Μ.Τετάρτη,παρ΄όλη την κούραση, πηγαίναμε στην εκκλησία για μύρωμα. Πολλές γυναίκες πήγαιναν προσφορά ένα πιάτο αλεύρι,με το οποίο κάθε μια θα » άνοιγε » ένα εξωκλήσι.

*******

Την Μ. Πέμπτη βάφουμε  τα αυγά,ζυμώναμε και από το ζυμάρι φτιάχναμε την κοσώνα (τσουρέκι),με κόκκινο αυγό στη μέση.Μερικές γυναίκες έβαζαν μια μικρή κοσώνα,άλλες ένα αυγό και το φυλάνε στο εικονοστάσι του σπιτιού μέχρι την επόμενη χρονιά.

Το βράδυ της Μ. Πέμπτης όταν μετά το ευαγγέλιο ο ιερέας κρεμάσει τον Εσταυρωμένο,τα κορίτσια τοποθετούν πάνω στον Σταυρό διάφορα στέφανα από τεχνητά λουλούδια.Όλοι μετά προσέρχονται και ασπάζονται τον Σταυρωμένο Χριστό.Μετά το πέρας της ακολουθίας τα κορίτσια και οι γυναίκες στολίζουν τον επιτάφιο, ψάλλοντας συγχρόνως σε λυπητερό σκοπό το τραγούδι της Παναγίας » Σήμερον μαύρος ουρανός ,σήμερον μαύρη μέρα…» και κάθονται ολονυχτίς άυπνες » ξενυχτώντας » τον νεκρό Ιησού. Συνήθως κάθε κοπέλα στόλιζε ένα πόδι του επιταφίου. Όποιος νέος το βράδυ της Μ. Παρασκευής  θα έπιανε το συγκεκριμένο πόδι κατά την περιφορά του Επιταφίου θα ήταν το ταίρι της! Τα λουλούδια τα μαζεύαν από τους κήπους και αγριολούλουδα από τις Καλογριές,τις Μελίστρες, το Απαγορευμένο,τη Κούτσουρα, τη Δραγατσούλα.

******* 

Το πρωί της Μ. Παρασκευής κατά ομάδες πηγαίνουμε με τα πόδια στο μοναστήρι του Οσίου Λουκά για τον στολισμό του επιταφίου.Εικόνες που ενέπνευσαν τον Άγγελο Σικελιανό ( 1884 – 1951 ),» ο άρχοντας της λαλιά μας «,όπως τον αποκάλεσε ο Σεφέρης να γράψει ένα μεγάλο ποίημα του » Στ΄Οσίου Λουκά το Μοναστήρι» (1935).Η Μ. Παρασκευή θεωρείται ημέρα μεγάλου πένθους. Οι γυναίκες πηγαίνουν και » θυμιατίζουν » τα εξωκλήσια.Αυτή τη μέρα όλοι πρέπει να δοκιμάσουν κάτι «πικρό» Η μέρα αυτή είναι γενική νηστεία, κανένα σπίτι δεν μαγειρεύει και μόνο λίγα κουκιά βρεμένα ( βραχτάρε ) είναι διαθέσιμα.

Το βράδυ όλοι στην εκκλησία.Ο χορωδιακός σύλλογος Στειρίου  » Η Στείριδα » ψάλει τα εγκώμια και πλήθος πιστών.Μετά την ακολουθία των εγκωμίων γίνεται ένας σύντομος πλειοδοτικός διαγωνισμός από τετράδες νεαρών » ποιος θα σηκώνει τον επιτάφιο στην περιφορά «. Όποια παρέα προσφέρει τα περισσότερα κερδίζει και σηκώνει τον Επιτάφιο .Ύστερα βγαίνουν όλοι έξω με αναμμένες λαμπάδες και φαναράκια με ελαιόλαδο και αρχίζει η περιφορά του Επιταφίου στους κεντρικούς δρόμους του χωριού. Μπροστά πηγαίνουν τα εξαπτέρυγα και τα λάβαρα, ακολουθεί ο παππάς με τον επιτάφιο ,οι ψαλτάδες και οι μυροφόρες. Δεξιά και αριστερά του Επιταφίου, άγημα  μαθητών του Δημοτικού και Γυμνασίου με αναμμένες δάδες.Ύστερα οι χωριανοί χωρίς να γίνεται διάκριση ηλικίας ή φύλλου. Σ΄ όλο τον δρόμο όλοι φωνάζουν ρυθμικά » Κύριε ελέησον » σε κάθε στάση ( Λάκκα και Παλιοπήγαδο ) που ο παππάς διαβάζει ευχές. Η πομπή καταλήγει στην εκκλησία, ενώ όλος ο κόσμος περνά κάτω από τον Επιτάφιο. Την γραφικότητα της περιφοράς του Επιταφίου , την φαντασμαγορία και την ιερότητα της νυκτερινής πομπής είναι αδύνατον να την περιγράψει κανείς. Tα αμέτρητα αναμμένα κεριά, το λιβάνι που καίει στις γειτονιές ,η φωταγώγηση όλων των σπιτιών του χωριού και ο πένθιμος ήχος της καμπάνας προσδίδουν στην όλη πομπή μια θεϊκή ομορφιά. 

*******

Το Μ. Σάββατο οι άνδρες ασχολούνται με το σφάξιμο και την ετοιμασία του αρνιού. Αφού το περάσουν στην σούβλα ,το στεριώνουν όρθιο να στεγνώσει. Οι γυναίκες ζυμώνουν τα λαμπροκούλουρα με το κόκκινο αυγό στη μέση που το λέμε «κοσώνα » Την «κοσώνα» και την λαμπάδα δίνει η νονά στο βαφτιστήρι δώρο για το Πάσχα.

Στις 11 μ.μ. αρχίζουν να κτυπούν χαρμόσυνα οι καμπάνες της Παναγίας. Το ένα μετά το άλλο τα σπίτια φεγγοβολούν. Όλοι ντυμένοι με τα «λαμπριάτικά» τους συγκεντρώνονται στην εκκλησία. Πρώτες – πρώτες στέκονται κοντά στην «ωραία πύλη» οι νύφες του χρονιάς, κρατώντας άσπρες λαμπάδες ίσα με το μπόι τους και στολισμένες με πλατιές λευκές κορδέλες. Μεγάλος ο συναγωνισμός την ώρα που ο παπάς θα πει το «δεύτε λάβετε φως»αφού είχαν προετοιμάσει τα φιτίλια με βενζίνη ή οινόπνευμα και την κρίσιμη ώρα πριν ο παπάς βγει με το Άγιο φως στην πύλη, έχουν δώσει την λαμπάδα σε νεαρό της επιλογής συνήθως του γαμπρού για να την ανάψει πρώτος. Η επιτυχία της νύφης, που ο νεαρός άναψε πρώτος την λαμπάδα, ήταν θέμα συζήτησης για αρκετές μέρες.

Οι ανύπαντρες κοπέλες παίρνουν φως από τις νύφες για να παντρευτούν και αυτές μέσα στη χρονιά.

Στις 12 ακριβώς έξω στην πλατεία του ναού ο παπάς ψάλει το » Χριστός Ανέστη « , τα πυροτεχνήματα αστράφτουν στον ουρανό και ο κόσμος ανταλλάσσει ευχές.Το φως της αναστάσεως πρέπει να πάει στο σπίτι,με την φλόγα του κεριού κάνουν έναν σταυρό στο πάνω μέρος της εισόδου του σπιτιού και αφού ανάψουν το καντήλι γυρίζουν στην εκκλησία φέρνοντας ένα » λαμπριάτικο ψωμί και μια κούπα κρασί ¨και τα παραδίδουν στην νεοκόρο για λογαριασμό του παπά. Οι περισσότεροι όμως μένουν στα σπίτια τους και απολαμβάνουν την ζεστή και καλοφτιαγμένη μαγειρίτσα και τα άλλα πασχαλιάτικα φαγητά.

*******

Την Κυριακή του Πάσχα όλοι ξυπνούν πολύ πρωί για να ετοιμάσουν του «λάκκους» σε κάθε γειτονιά όπου θα ψηθούν τα αρνιά. Οι οικογένειες που πενθούν δεν βγαίνουν να ψήσουν στο λάκκο ,μόνο ψήνουν το αρνί στο φούρνο.Σαν «πέσει η θράκα » τοποθετούν με μαστοριά πάνω της τα αρνιά σε σειρά Τα πειράγματα, τα καλαμπούρια οι συγκρίσεις των αρνιών δίνουν και παίρνουν. Ποιος έχει το καλύτερο ,το ένα είναι μικρό, το άλλο πολύ μεγάλο,το κατσίκι είναι καλύτερο από το αρνί,αλλά το αρνί είναι πιο νόστιμο….Ενώ αυτά σιγοψήνονται,όλοι διασκεδάζουν,τρώγοντας από τις πίτες που φέρνουν όλες οι νοικοκυρές, τσουγκρίζοντας τα κόκκινα αυγά και με την βοήθεια του κρασιού στήνουν το χορό.

Το κέφι ,ο ενθουσιασμός και το «παλάβωμα » κορυφώνονται όταν από το ¨λάκκο περάσουν οι » γύφτοι που βαρούν νταούλια και κλαρίνα «.Τι γίνεται τότε είναι αδύνατον να περιγραφεί. Και γίνεται το ίδιο σε όλους τους «λάκκους».Επειδή το Στείρι βρίσκεται πάνω στο Τουριστικό δρόμο για το βυζαντινό μοναστήρι του Όσιου Λουκά δεν απολείπουν οι τουρίστες οι οποίοι» τρώνε και πίνουν και γλεντούν άλλα Ελληνικά «.

Όταν αργά το μεσημέρι ψηθούν όλα τα αρνιά στου «λάκκους» , αφού με τις  σούβλες του οβελία σχηματίσουμε το «Χ» τα κουβαλάμε με την σούβλα στο σπίτι,όπου και τεμαχίζονται

Οι αρραβωνιασμένες , με την συνοδεία ενός αγοριού,πήγαιναν τη ωμοπλάτη του αρνιού στην πεθερά και δώρα για όλους τους ανθρώπους του σπιτιού ,τα οποία ανταπέδιδε και αυτή για όλους τους οικείους της νύφης και με δώρο  φορεσιά για την «Αγάπη».

Παλιότερα ,τεμαχίζοντας τον οβελία ο πατέρας κρατούσε το έθιμο της ωμοπλάτης. Ένα έθιμο που κρατάει από τους αρχαίους Έλληνες και διατηρείται μέχρι και σήμερα.Τηρείται τώρα πια από τους γηραιότερους που ξέρουν να διαβάζουν την ωμοπλάτη του αρνιού. Ανάλογα με τα σημάδια έβγαινε ο χρησμός.Αν η σπάλα είχε βαθουλωτή γραμμή επάνω,ήταν κακό σημάδι,προάγγελος θανάτου στο σπίτι.Αν είχε σκιά ήταν αρρώστια.Αν το νεύρο της ήταν δυνατό τα οικονομικά του σπιτιού θα πήγαιναν καλά.

Παλιότερα την ημέρα του Πάσχα,γίνονταν αγώνες από άνδρες στα Αλώνια ( άλμα χωρίς φόρα,άλμα απλούν,λιθάρι ).

Στην πλατεία του χωριού, μετά την ακολουθία της ¨Αγάπης ‘ στήνεται τρικούβερτος χορός. Πρώτοι σέρνουν το χορό οι αρραβωνιασμένοι και ακολουθούσαν οι ελεύθερες κοπέλες για να εντυπωσιάσουν του νέους του χωριού.Οι νεαροί παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον,έπιναν και η νύχτα πλέον ήταν δικιά τους.Πολλές φορές είχαμε και καυγάδες για την όμορφη ή την σειρά χορού.

Οι διασκεδάσεις συνεχίζονται και την επομένη μέρα στον ¨ Άι Γιώργη στην Κολοβίτσα » .Εάν ήταν νωρίς το Πάσχα και δεν ακολουθούσε αυτή η γιορτή,πηγαίναμε στον  Άι Σύμιο.

Αυτοί που συνήθως προκαλούσαν τη τύχη τους «έστριβαν την κορώνα «.΄Θυμόμαστε να πρωτοστατούν οι : Σκαρμούτσος, Μουχτόγιαννος, Κουτσουής, Μπούμπης, Μπαλής, Στιβαχτάς, Ζουλαπόγιαννος, Νώντας , Ναύαρχος, Μπαρουμάκης, Γιωργάρας…….

*Από τα βιβλία “Λαογραφία Στειρίου Βοιωτίας” του Εμμανουήλ. Δημ. Μορφιαδάκη, “ΣΤΕΙΡΙ: Ιστορικά – Λαογραφικά Στοιχεία” των Μαρία Π. Αργυρίου, Λουκά Α. Κουσκούκη και από αναμνήσεις των Αικατερίνης Γεωργίου και Ουρανίας Τσεκούρα.

Το ψηφοδέλτιο της Αριστερής Παρέμβασης στη Στερεά Ελλάδα!

H «Aριστερή Παρέμβαση στη Στερεά», το περιφερειακό σχήμα της αντικαπιταλιστικής αριστεράς στη Στερεά, όπως έχουμε ήδη ανακοινώσει, στις επερχόμενες Περιφερειακές εκλογές της 26ης Μαΐου 2019 θα εκπροσωπηθεί συλλογικά από συντονιστική επιτροπή, ενάντια στη λογική του «ενός ανδρός αρχή» που επέβαλλε ο «Καλλικράτης» και εντείνει ο «Κλεισθένης», ορίζοντας ως απόλυτο άρχοντα τον θεσμό του Περιφερειάρχη. Η συντονιστική επιτροπή και η επικεφαλής – υποψήφια Περιφερειάρχης (προαπαιτούμενο για την ανακήρυξη του εκλογικού συνδυασμού) που αποφασίστηκαν μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες του σχήματος θα είναι:

Τίς ΘΑ πταίει;…

ο Μαντατοφόρος

Εκτός από την καταφανή και αδιαμφισβήτητη προδοσία όλων των μνημονιακών-συστημικών κομμάτων, όλων αυτών δηλαδή που σήμερα απαρτίζουν την Βουλή,
     ( εκτός απ’ το ΚΚΕ που κατά δήλωσή του είναι αντιμνημονιακό και φιλολαϊκό )
     ..εξ ίσου φρικτή προδοσία του λαού και της χώρας αποτελεί η πολυδιάσπαση των ευρισκόμενων εκτός Βουλής αντιμνημονιακών δυνάμεων (κομμάτων και πολιτικών).

Για να συνεχίσει να υπάρχει κράτος!

Χρήστος Γιανναράς

Περίοδος προεκλογική. Και όσοι αλληλομαχούν για τη νομή της εξουσίας, δεν ενδιαφέρονται να εμφανίσουν έστω και ίχνη πολιτικού προγράμματος, πρόθεση μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών, κάποια, προσχηματική έστω, ανησυχία για κοινωνικά προβλήματα. Μοιάζει αυτονόητο ότι οι εκλογές γίνονται μόνο για να κερδηθεί η εξουσία και η εξουσία κερδίζεται μόνο αν κερδηθούν οι εντυπώσεις.

Αριστερή Παρέμβαση : Για την Ρύπανση της περιοχής του Ασωπού ποταμού στη Βοιωτία!

Ως μέγιστο έργο της διοίκησής του παρουσιάζει ο απερχόμενος περιφερειάρχης κ. Μπακογιάννης και η περιφερειακή του παράταξη  το έργο που αφορά την «εξυγίανση» της ρύπανσης του ποταμού Ασωπού, κόστους 200 εκατομμυρίων, μέσω του οποίου θα επιχειρηθεί η χωροταξική διευθέτηση της ΒΙΠΕ Οινοφύτων προβλέποντας τη λειτουργία ενός Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης μέσω της σύστασης Εταιρίας Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου.